Przekaz
Zastanów się, jaki przekaz ekologiczny chcecie kształtować i do kogo go kierujecie. Jak ten temat podejmowany jest w Waszej instytucji, czy chcecie nadać mu określony akcent?
Może zależy Wam przede wszystkim na budowaniu zaangażowania – kształtowaniu przekazu, który wzmacnia wspólnotę i sprawczość („razem możemy więcej”), opiera się na pozytywnych emocjach i zaproszeniu do działania. A może zależy Wam na przekazie mobilizującym, podkreślającym pilność sytuacji („nie ma planety B”), wzywającym do konkretnych kroków. Może chcecie skupić się na promowaniu kultury umiaru („enough is enough”) i zachęcaniu do ograniczania konsumpcji, korzystania z dostępnych zasobów. Może pragniecie podkreślić potrzebę budowania podmiotowej relacji z naturą („wspólnota międzygatunkowa”). A może zależy Wam przede wszystkim na budowaniu marki miejsca („jesteśmy instytucją, która troszczy się o środowisko naturalne”). Choć te podejścia mogą się przeplatać, warto zdecydować, który przekaz najlepiej oddaje charakter i cele Waszej instytucji. Ważne, by był on trwałym i spójnym elementem strategii komunikacyjnej, obecnym we wszystkich działaniach.
> Przeczytaj więcej: Storytelling – komunikacja ekologiczna, za: LinkedIn.
Etyka przekazu
Zazielenianie wizerunku (greenwashing, ekościema) to tworzenie pozorów działań proekologicznych w celach marketingowych, bez realnych zmian. Dotyczy to głównie firm, które chcą zwiększyć sprzedaż, używając haseł typu „eko” czy „bio”, choć ich produkty nie spełniają standardów. Czerpiąc z tych doświadczeń, w komunikacji instytucji kultury unikaj przesadzonych, niepopartych faktami deklaracji. Kluczem jest szczerość, konkret i adekwatność do skali zmian. Komunikaty w stylu: „To dopiero początek”, „Uczymy się razem z Wami”, budują zaufanie, pokazują autentyczność. Zamiast ogólnych stwierdzeń „jesteśmy ekologiczni” operuj konkretnymi przykładami: „ograniczamy plastik”, „zbieramy deszczówkę”, „przetwarzamy materiały z poprzednich wystaw”, „prowadzimy program edukacji ekologicznej dla najmłodszych” etc. Pokazuj pokonywaną drogę, a nie tylko efekt końcowy – zamiast: „Drukujemy ekologicznie”, pisz: „W tym roku zmniejszyliśmy liczbę ulotek o 30%”.
> Przeczytaj więcej: The Do’s and Don’ts for Green Marketing Strategies, za: Regreener.
Etyka reklamy
Przy wyborze partnerów reklamowych zwróć uwagę na spójność ich wartości z Twoimi, szczególnie w kontekście idei, jakimi kierują się poszczególne platformy i media. Warto współpracować z mediami, które są wiarygodne, etyczne i zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Unikaj współpracy z podmiotami, które stosują greenwashing lub promują nadmierną konsumpcję. Wspieraj lokalne i niezależne media. Współpraca z partnerami otwartymi na audyty i regularną weryfikację swoich działań pomoże budować autentyczny i odpowiedzialny wizerunek.
Jak mówić o klimacie?
Język kształtuje świadomość i wpływa na odbiór tematu. W ostatnich latach zwraca się uwagę, że trzeba mówić o kryzysie klimatycznym mocniej i precyzyjniej – zamiast „zmian klimatycznych” lepiej używać określeń takich jak „kryzys klimatyczny” czy „katastrofa klimatyczna”. Tego typu język podkreśla pilność sytuacji i mobilizuje do działania – ten zwrot zainicjował „The Guardian” w 2019 roku.
Trzeba jednak uważać – zbyt alarmistyczne komunikaty dotyczące klimatu, w połączeniu z doświadczeniami pandemii, wojny i trwających kryzysów społecznych, mogą zniechęcać. Jak wskazują ostatnie badania, w obliczu rosnącej liczby wyzwań wiele osób czuje się przytłoczonych, bezradnych, co osłabia zaangażowanie, może prowadzić do wycofania. Dlatego warto łączyć komunikaty o zagrożeniu z narracją nadziei i sprawczości. Skuteczna komunikacja klimatyczna nie tylko ostrzega, ale daje poczucie wpływu i pokazuje możliwe rozwiązania.
Poniżej kilka kluczowych wskazówek komunikacyjnych:
1. Unikaj przesady. Zbyt dramatyczny język może zniechęcać. Mów rzetelnie i z wyczuciem, biorąc pod uwagę współczesny kontekst polikryzysów.
2. Mów z nadzieją. Pokazuj, że zmiana jest możliwa. Ludzie chcą widzieć sens działania.
3. Używaj prostego języka. Unikaj żargonu. Posługuj się przykładami z codzienności, opowiadaj historie.
4. Opieraj się na nauce. Koncentruj się na tym, co na ten moment wiadomo i co można z tym zrobić.
5. Buduj wspólnotę, nie podziały. Rozmawiaj, nie oceniaj. Staraj się zrozumieć osoby sceptyczne.
6. Uczyń temat osobistym i lokalnym. Odwołuj się do tego, jak kryzys klimatyczny wpływa na życie „tu i teraz”.
7. Równoważ emocje. Nie wzbudzaj paniki – stawiaj na troskę, odporność i wspólne działania.
8. Dbaj o dobrostan ludzi. Zwracaj uwagę na potrzeby osób pracujących i publiczności – to część ekologicznego myślenia.
9. Wykorzystuj siłę kultury i sztuki. To skuteczne narzędzia nie tylko edukacji, ale i poszerzania wyobraźni oraz inspiracji do działania.
Przeczytaj o sile personalizacji narracji:
> Adam Levy: Zmiana klimatu sprawą osobistą, za: Biennale Warszawa.
Przeczytaj analizy dot. „climate fatigue” (zmęczenia tematem), dlaczego komunikacja na temat kryzysu klimatycznego często nie przekłada się na działanie i jak to zmienić:
> Jak się rozmawia o zmianie klimatu (nie tylko na Reddit)?, za: Nauka o klimacie.
> Od denializmu do fatalizmu: jak emocjonalna rezygnacja utrwala kryzys klimatyczny, za: Manifest Klimatyczny – blog.
> Communicating the Climate Crisis, za: ClimateXChange.
> Effective Climate Communication Frames for Nonprofits & Examples that Inspire Action, za: Constructive.
Nauka o klimacie obfituje w specjalistyczne pojęcia. Skorzystaj ze słowników pojęć klimatycznych, które tłumaczą trudne terminy w prosty sposób:
> The Climate Dictionary. Speak Climate Fluently, za: UNDP.
> Słownik klimatyczno-ekologiczny. 400 pojęć z wielu nauk, za: Jasikowska, K., Pałasz, M. (red.) (2022), Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk.
Zabawa i zaangażowanie publiczności to świetne narzędzia w działaniach promocyjnych.
> Zapoznaj się z głośną akcją Piano Stairs, która zachęcała pasażerów do korzystania ze schodów tradycyjnych zamiast ruchomych: Piano Stairs. From Movement to Mozart, za: Design of the World. > Przeczytaj o akcji teatru fanSHEN (obecnie Fast Familiar), który promując spektakl, zaprosił publiczność do ćwiczeń na maszynach przetwarzających ruch w energię. Naładowane baterie zasilały przedstawienie, a ćwiczący otrzymywali zniżki na bilety – zależne od wytworzonej energii: Powering Theatre, Conceptualising Energy, za: Pedalling Power.
Zakładka o ekologii
Na stronie Waszej organizacji przygotuj osobną zakładkę poświęconą działaniom proekologicznym. Może mieć różną formę – od informacji o zielonym zespole, przeglądu wybranych inicjatyw, po prezentację manifestu prośrodowiskowego organizacji. Zakładka powinna być aktualizowana wraz z rozwojem podejmowanych działań. Będzie to sygnał dla osób uczestniczących w kulturze, szczególnie błękitno-zielonej publiczności (czyli publiczności zainteresowanej tematyką klimatyczną), że sprawy ekologii są ważnym i trwałym elementem Waszej działalności.
Zobacz przykłady zakładek ekologicznych na stronach instytucji i organizacji kultury:
> Zamek dla Klimatu, Centrum Kultury Zamek/ Poznań.
> Służewski Dom Kultury jako ekologiczne gospodarstwo, SDK/ Warszawa.
> Teatr w służbie ekologii, Teatr Chorea/ Łódź.
