Numer kroku: krok 1

Krok pierwszy:
Ekoetyka współpracy

Ekologiczny kodeks etyczny
Najpierw sformułuj ekologiczny kodeks etyczny, który powinien być częścią polityki i misji instytucji (zobacz: POLITYKA INSTYTUCJI). Integralną jego częścią powinny być ekologicznie etyczne zasady współpracy, szczególnie z partnerami komercyjnymi. Poniżej znajdziesz kilka inspirujących propozycji.

1. Zaplanuj swoje zakupy i kupuj tylko to, co naprawdę konieczne. Dobre planowanie wydatków pozwoli na zakup produktów naprawdę potrzebnych i na odpowiednie dobranie sprzedawców(-czyń) lub usługodawców(-czyń).
2. Zamiast kupować – wypożycz. To się może sprawdzić w przypadku sprzętu multimedialnego, którego wartość rynkowa i użytkowa – z uwagi na tempo rozwoju technologicznego – bardzo szybko spada. Produkuje się zawrotną liczbę produktów elektronicznych, które natychmiast stają się elektrośmieciami. Wypożyczaj – a zaoszczędzisz pieniądze oraz zredukujesz ilości odpadów. Jeśli jesteś właścicielem takiego sprzętu, dziel się nim z innymi organizacjami, szczególnie tymi z mniejszym kapitałem finansowym.
3. Kupuj lokalnie. Nawiązując współpracę z miejscowymi przedsiębiorstwami, wspierasz „małą gospodarkę”. Kapitał pozostaje w lokalnym obiegu, nie zasila zagranicznych kont rynkowych gigantów, zarejestrowanych zazwyczaj w rajach podatkowych. Ponadto łańcuch dostaw na każdym etapie produkcji jest łatwiejszy do zweryfikowania. A przede wszystkim – lokalny transport zmniejsza emisję CO2 do atmosfery.
4. Kupuj dla demokracji, czyli wspieraj spółdzielnie i alternatywne modele biznesowe, opierające się na ekonomii społecznej i solidarnościowej.
5. Wybieraj produkty opatrzone certyfikatami ekologicznego i etycznego handlu.
6. Sprawdzaj politykę ekologiczną i społeczną firm, z którymi współpracujesz. Weryfikuj, z jakich surowców one produkują, w jaki sposób utylizują i/lub recyklingują odpady. Czy przestrzegają prawa pracy? Czy płacą podatki?
7. Unikaj współpracy z dużymi korporacjami, wybieraj małe i średnie przedsiębiorstwa, najlepiej lokalne. Dbasz w ten sposób o bardziej zrównoważoną dystrybucję dóbr i pieniędzy wśród lokalnych przedsiębiorstw i pracowników oraz pracowniczek.
8. Sprawdzaj, w jaki sposób banki inwestują Twoje pieniądze. Czy są akcjonariuszami nieetycznych firm lub projektów, jak np. wydobywanie paliw kopalnych albo grabież ziemi czy wody?

Rewizja istniejących relacji gospodarczych
Opierając się na ekologicznym kodeksie etycznym, przeanalizuj sieć relacji gospodarczych, w jakiej funkcjonuje Twoja instytucja. Być może nie wszystkie usługi są konieczne, a może warto je ograniczyć? Przykładowo: w wypadku usług wydawniczych (współpracy z drukarniami) rozważ ograniczenie druku materiałów promocyjno-informacyjnych do niezbędnego minimum (zobacz: KOMUNIKACJA I PROMOCJA). Innym przykładem są usługi ogrodnicze – zdecydowanie lepsze dla środowiska będzie rzadsze koszenie trawników lub wysianie łąki kwietnej, którą wystarczy skosić raz, dwa razy do roku (zobacz: PRZYRODA).

Można też część usług przewartościować i dostrzec ich walory rzemieślnicze. Wróćmy do usługi poligraficznej. W ramach programu merytorycznego możesz zorganizować np. warsztat linorytu, ucząc zainteresowanych wykonywania kopii graficznych w tej technice. Oprócz wiedzy dostarczasz uczestnikom konkretnych umiejętności, które niewykluczone, że w przyszłości staną się ich kompetencją zarobkową. Powstałe na warsztacie linoryty możesz wykorzystać w celach promocyjno-komunikacyjnych. Będą one z pewnością traktowane z większym szacunkiem przez odbiorców niż ulotki masowo drukowane na maszynie.

Z pewnością część partnerów biznesowych możesz zastąpić innymi formami przedsiębiorczości, bazującymi na spółdzielczym kapitale (spółdzielnie, kooperatywy). Przyjrzyj się też polityce firm partnerskich. Czy wyznają podobne wartości wobec środowiska jak Twoja instytucja? Jeśli nie, nie rezygnuj z tej współpracy od razu – spróbuj renegocjować warunki umowy.

Spółdzielnie i kooperatywy
Podmioty ekonomii społecznej i solidarnej oraz przedsiębiorstwa społeczne to takie formy podmiotów prawnych, które zarządzane są w sposób demokratyczny, ich działalność nie jest nastawiona na zysk oraz kierują się wartościami dobra społecznego i ekonomicznego. Demokratyczny sposób zarządzania polega na włączeniu w proces decyzyjności członków i członkinie spółdzielni. Dzieje się to zatem inaczej niż w zwykłych przedsiębiorstwach gospodarczych, w których decyzję podejmują właściciele(-lki). Gwarantuje to osobom pracującym na rzecz spółdzielni, że mają pełny wpływ na kierunek rozwoju przedsiębiorstwa i decyzje biznesowe. 
Działalność nienastawiona na zysk polega na tym, że wypracowany przychód nie jest prywatyzowany, tylko wspiera dalszy rozwój przedsiębiorstwa i/lub jego pracowników i pracowniczki. Nadrzędnym celem spółdzielni jest tworzenie miejsc pracy – przez co przyczyniają się one do aktywizacji zawodowej osób wykluczonych czy marginalizowanych, reintegracji zawodowej i społecznej, poprawy statusu ekonomicznego lokalnej społeczności i lokalnego rozwoju ekonomicznego. Solidarnościowy aspekt takich przedsiębiorstw polega też na wspieraniu siebie nawzajem. W ramach tego tworzą specjalne sieci i fundusze pomocowe. 
Z punktu widzenia ekoetyczności tego rodzaju podmioty samą swoją praktyką działania sprzeciwiają się gospodarczym relacjom wyzysku i eksploatacji. Wspieraj ich, korzystając z oferowanych towarów i usług. W ten sposób dbasz bowiem o dobry stan ekonomiczny, społeczny, a także psychologiczny (walka z wykluczeniem i bezrobociem) miejsca, w którym żyjesz i pracujesz. Współpracując z tymi podmiotami, masz też większą możliwość uzgodnienia zasad współpracy – np. poprzez wybór konkretnych produktów, wykorzystanych w zlecanej przez Ciebie produkcji. Najpopularniejszymi podmiotami ekonomii społecznej i solidarnej są spółdzielnie socjalne, pracy czy inwalidów, ale także organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Te podmioty, tak jak inne przedsiębiorstwa, wystawiają faktury za towary i usługi, instytucja kultury może więc się z nimi rozliczyć. Przez ostatnie kilka lat znacząco rozwinęła się polityka rozwoju spółdzielczości. W Internecie możesz znaleźć specjalne wyszukiwarki (np. http://www.bazaps.ekonomiaspoleczna.gov.pl/), z wyborem miast, dzięki którym bez problemu znajdziesz potencjalnych partnerów w zakresie dostawy towarów i usług dla Twojej instytucji.

Współpraca z osobami fizycznymi
Rozważ wspieranie osób ze społeczności lokalnej, poprzez kupowanie usług lub towarów bezpośrednio od konkretnych osób albo grup nieformalnych. Podmioty te często nie mają osobowości prawnej, nie mogą wystawić faktury. Pamiętaj, że z osobami fizycznymi możesz się rozliczyć, zawierając umowę kupna-sprzedaży.

Wynajmowanie przestrzeni
Instytucje kultury udostępniają swoje przestrzenie pod długoterminowy wynajem lub jednorazowe wydarzenia komercyjne. Przeanalizuj dokładnie każdą propozycję, bo ma ona wpływ nie tylko na środowisko przyrodnicze, lecz także na wizerunek publiczny Twojej instytucji. Jeśli promuje ona picie kranówki, ale restauracja, która podnajmuje od niej pomieszczenia, serwuje klientom tylko wodę butelkowaną, to ta niespójność będzie mocno hamowała proces zmiany codziennych nawyków. To samo dotyczy np. plastikowych naczyń jednorazowych, w których serwuje się jedzenie podczas wydarzenia komercyjnego. Brak spójności w działaniach hamuje proces promowania zmiany i może wywołać zarzut niekonsekwencji w tworzeniu ekologicznie odpowiedzialnej organizacji. 
Wpisz do umowy najmu odpowiednie zapisy, szczególnie te dotyczące gospodarowania odpadami, nieużywania plastiku, ale też promujące postawy ekologiczne. W ten sposób kształtujesz ekologiczne nawyki i edukujesz odbiorców oraz partnerów. Dobrym przykładem jest tu bistro Wars i Sawa w Nowym, wynajmujące przestrzeń w Nowym Teatrze w Warszawie, pełniące też funkcję pracowniczej stołówki. Serwowane w nim dania są wegańskie i wegetariańskie.

Krok pierwszy:
Zielony zespół

Jak zacząć?
Postarajcie się, by w składzie zielonego zespołu znalazły się osoby pracujące na różnych stanowiskach i/lub w różnych działach. Im bardziej zespół jest różnorodny, tym bardziej całościowa jest jego perspektywa i argumentacja. Zidentyfikujcie kluczowe osoby, bez których proekologiczna zmiana w Waszej organizacji będzie utrudniona, postarajcie się włączyć je w proces zmian. Zadbajcie o to, by spotkania grupy odbywały się w godzinach pracy i ustalcie ramowe zasady funkcjonowania zespołu, takie jak systematyczność spotkań (np. raz w miesiącu) czy zaplanowanie ich przebiegu (agenda, osoba prowadząca, osoba tworząca notatki). Jeśli grupa powstała oddolnie – przedstawcie inicjatywę dyrekcji, aby zapewnić działaniom zespołu poparcie zarządu i wzmocnić efektywność Waszych rekomendacji. 

Mapowanie i skalowanie
Zmapujcie dotychczasowe prośrodowiskowe inicjatywy w Waszej organizacji (co już mamy, co już się wydarzyło?), również te o małej skali, żeby wiedzieć, z jakiego punktu startujecie. W pierwszej fazie planowania zmian skoncentrujcie się na tym, na co Wy jako zespół/organizacja możecie mieć wpływ. Zacznijcie od myślenia o małych krokach, zastanówcie się, do kiedy chcecie osiągnąć pierwsze cele i w jakim horyzoncie czasowym planujecie prace nad kolejnymi modyfikacjami.

Obszary tematyczne 
W planowaniu działań określcie obszary tematyczne pracy zielonego zespołu, np. praktyki codzienne, budynek, ekologia cyfrowa, partnerstwa, programowanie itp. Zachęcamy do skorzystania z katalogu obszarów opisanych w tym przewodniku, ale możecie też stworzyć własne kategorie – najważniejsze, by odpowiadały one Waszym potrzebom. 

Wprowadzanie pierwszych zmian
Wprowadzanie do instytucji pierwszych zmian często nie wymaga dodatkowych kosztów i w niektórych aspektach może odbyć się bez negocjacji z dyrekcją czy inną komórką zarządzającą. Takim krokiem jest np. stworzenie kodeksu codziennych praktyk i wprowadzenie takich zasad jak drukowanie dwustronne, serwowanie kranówki czy rezygnacja z plastikowych butelek. Choć to drobne zmiany, w skali instytucji mogą mieć istotny wpływ na budowanie proekologicznych postaw. (zobacz: PRAKTYKI CODZIENNE)

Kolejnym możliwym działaniem jest wypracowanie prośrodowiskowych regulacji we współpracy z najemcami przestrzeni w Waszej instytucji, np. obowiązek segregacji śmieci podczas komercyjnych wydarzeń, ograniczanie plastiku i gadżetów, serwowanie ekologicznego cateringu itp. (zobacz: EKOETYKA WSPÓŁPRACY)

W niniejszym przewodniku znajdziesz podpowiedzi, jakie pierwsze kroki można podjąć w różnych obszarach działania instytucji. Ich wielość wskazuje, na jak liczne aspekty możemy mieć bezpośredni wpływ już na pierwszym etapie prac zielonego zespołu. 

Zrównoważone procesy
Żeby odpowiedzialność za wdrażanie zmian nie spoczywała na jednej osobie i była współdzielona w zespole, warto ustalić osoby liderskie w poszczególnych obszarach. Aby uniknąć demotywacji wynikającej z napotykania pierwszych trudności i wyzwań, można początkowy etap działania zielonego zespołu potraktować jako pilotaż, tj. okres rozpoznawania gruntu i testowania pomysłów. Warto też zadbać, by cele zielonego zespołu stały się częścią obowiązków zawodowych osób do niego należących – w przeciwnym wypadku zaangażowanie w ekologizację instytucji może stać się „działaniem dla pasji”, otwierającym furtkę do nadwyrężania dobrostanu pracowniczego. (zobacz: PRACOWNICZKI I PRACOWNICY)

Formaty
Zielone zespoły mogą przybierać różnorodne formaty organizacyjne, mniej lub bardziej rozbudowane, w zależności od możliwości i uwarunkowań poszczególnych instytucji. W mniejszych organizacjach podobną do zielonego zespołu funkcję mogą pełnić pojedyncze osoby (zielony ambasador / zielona ambasadorka, koordynator środowiskowy / koordynatorka środowiskowa, zielony lider / zielona liderka itp.).

Krok pierwszy:
Budynek

Zmniejszenie zużycia wody
Można to osiągnąć dzięki korzystaniu z perlatorów, czyli nakładki zamontowanej u wylotu kranu lub prysznica, która napowietrza wylewającą się wodę, zwiększając objętość strumienia. Obecnie to rozwiązanie jest stosowane domyślnie, warto jednak sprawdzić zainstalowane w budynku baterie, szczególnie starsze modele. Perlator zmniejsza zużycie wody od 15% do nawet 60%. W oszczędzaniu wody pomocne są także podwójne przyciski przy spłuczce, które spłukują toaletę przy użyciu 3 lub 6 litrów wody. Ważne, żeby te oznakowania były widoczne. Jeżeli w organizacji nie ma wodomierzy, warto je zamontować.

Zmniejszenie zużycia energii
Wyłączaj sprzęty, których nie używasz. Nie zostawiaj urządzeń elektrycznych podłączonych do gniazdka w trybie czuwania. Korzystaj z listew, do których można podpinać sprzęty. W ten sposób nie będziesz musiał(a) wyłączać pojedynczych urządzeń. 

Kontrolowanie temperatury
Warto zadbać o to, żeby pomieszczenia nie były przegrzane. Można to zrobić chociażby przy pomocy czujników mierzących temperaturę. Bezpośrednie promieniowanie słońca na okna ograniczysz poprzez stosowanie zewnętrznych osłon – typu markizy lub zewnętrzne rolety. Przydatne jest też umieszczenie termostatów na grzejnikach, należy jednak dbać o to, żeby ich nie zasłaniać ani nie zakrywać. Przy krótkim i regularnym wietrzeniu nie trzeba zamykać zaworów grzejnikowych. Powinno się to jednak robić w sytuacji, kiedy okna są uchylane na dłużej, ponieważ ciepło wydostaje się na zewnątrz. Podobna zasada dotyczy klimatyzacji. Kiedy ją włączasz, zamknij okna. Pracowniczki i pracownicy powinni zostać poinformowani o optymalizowaniu działania klimatyzacji lub należy odgórnie wprowadzić odpowiednie ustawienia. System klimatyzacyjny wymaga także regularnych przeglądów – w innym bowiem wypadku pobiera więcej energii, niż powinien (zobacz). 

Właściwe oświetlenie
Staraj się wykorzystywać światło naturalne tam, gdzie tylko jest to możliwe. Dopasuj też oświetlenie do charakteru wykonywanej pracy – czasami potrzebujesz punktowego (np. do czytania), a niekoniecznie ogólnego. Na energooszczędność systemu oświetleniowego wpływa także jego konserwacja. Zadbaj o jego regularne czyszczenie.

Odpowiednia selekcja odpadów i ich redukcja 
Warto przyjrzeć się wykonywanym zakupom oraz odpowiedniej segregacji śmieci. Świadomy wybór produktów pod kątem opakowania można sprowadzić do zasady: im go mniej, tym lepiej. Ewentualnie pozostaje wybór opakowania wielokrotnego użytku albo z materiałów recyklowanych. Wybieraj produkty, których można ponownie użyć, i umieszczaj je w odpowiednich pojemnikach.

Krok pierwszy:
Praktyki codzienne

Niskoemisyjny dojazd do pracy
Wybieraj ekologiczne środki transportu, takie jak rower czy komunikacja miejska. Zadbaj o udogodnienia – stojaki na rowery, prysznic. Zamiast jazdy autem w pojedynkę, zorganizuj carpooling (współdzielenie przejazdu). Niektóre miejsca pracy oferują benefity za wybór zielonego transportu (dodatek rowerowy, dodatek do karty miejskiej), a niektóre udostępniają służbowe rowery do przemieszczania się między lokalizacjami.

Przeczytaj o dodatkach rowerowych: Szok! Nie truje ludzi, nie blokuje ulic i jeszcze zarabia, za: Krytyka Polityczna. 

Potencjał pracowniczy 
Przyjrzyj się prośrodowiskowym zachowaniom osób w zespole – być może ktoś promuje segregację śmieci, zwraca uwagę na recykling, planuje założyć jadłodzielnię. Indywidualne inicjatywy są dobrym początkiem do stworzenia zielonego zespołu i wspólnych działań w instytucji. Zacznijcie np. od organizacji warsztatów „less waste”, dotyczących ograniczania odpadów poprzez świadome wybory i zrównoważoną konsumpcję. (zobacz: ZIELONY ZESPÓŁ)

Baza materiałów biurowych
Zamiast kupować osobne zestawy dla każdego działu, warto stworzyć wspólną bazę, z której korzysta cały zespół. Dzielenie się zasobami – jak papier, długopisy czy segregatory – pozwala ograniczyć zakupy i odpady. Zanim sięgniesz po nowe artykuły, sprawdź, co jest dostępne. Nawet drobne działania, jak ponowne użycie papieru czy kopert, to oszczędność.

Segregacja śmieci
W Polsce odpady segreguje się na pięć frakcji: cztery z nich trafiają do recyklingu, a piąta – odpady zmieszane – do utylizacji. Zapoznaj się z przykładami, co należy wrzucać do każdej frakcji oraz co może powstać z tych surowców – ta wiedza pomoże Ci lepiej zrozumieć, dlaczego warto dbać o segregację.

1. Papier (niebieski pojemnik)
Wrzucamy: gazety, kartony, papierowe opakowania.
Nie wrzucamy: zabrudzonego papieru, zużytych chusteczek, paragonów.
Powstaje: papier toaletowy, opakowania na jajka, filtry do kawy.

2. Metale i tworzywa sztuczne (żółty pojemnik)
Wrzucamy: plastikowe butelki, puszki, kartony po mleku i sokach (tetrapaki).
Nie wrzucamy: elektroodpadów, blistrów po lekach, opakowań z zawartością.
Powstaje: odzież z polaru, meble z plastiku, metalowe opakowania.

3. Szkło (zielony pojemnik)
Wrzucamy: słoiki i butelki szklane (bez nakrętek).
Nie wrzucamy: ceramiki, żarówek, doniczek.
Powstają: nowe butelki, kafelki, materiały budowlane.

4. Bioodpady (brązowy pojemnik)
Wrzucamy: resztki roślinne, fusy, skorupki jaj, liście.
Nie wrzucamy: resztek pochodzenia zwierzęcego, ziemi z doniczek, drewnianych przedmiotów.
Powstaje: nawóz dla roślin, biogaz.

5. Odpady zmieszane (czarny pojemnik)
Wrzucamy: to, co nie kwalifikuje się do żadnej z frakcji.
Nie wrzucamy: baterii, leków, elektrośmieci, tekstyliów – mają osobne punkty zbiórki.
Odpady zmieszane są utylizowane lub trafiają na wysypiska.

Częstym błędem jest wyrzucanie bioodpadów w foliowych workach. Pamiętaj, że opakowania po żywności wystarczy opróżnić i zgnieść – nie trzeba ich myć. Zasada „odkręć, opróżnij, zgnieć” to klucz do dobrej segregacji. Warto monitorować powtarzające się błędy i umieszczać instrukcje przy koszach. Coraz więcej instytucji rezygnuje z koszy podbiurkowych na rzecz wspólnych pojemników, co sprzyja wyrabianiu nawyku segregacji. Pamiętajcie też, by zadbać o kosze w przestrzeniach publicznych, nie tylko biurowych.

Jeżeli masz wątpliwość, co i gdzie wyrzucić, skorzystaj z internetowych pomocy, np. ze strony Segreguj na 5. 

Mniej opakowań
Aby ograniczyć odpady, wybieraj produkty z minimalną ilością opakowań – najlepiej takich, które można ponownie wykorzystać. Korzystaj z opakowań z odzysku i stawiaj na jednorodne materiały, np. koperty bez folii. Wypełnienia papierowe czy skropak biodegradowalny są lepszym wyborem niż tworzywa sztuczne. Unikaj opakowań oksydegradowalnych – rozkładają się na mikroplastik. Jeśli masz wątpliwości, szukaj certyfikatów ekologicznych na opakowaniach, np. FSC, PEFC czy OK compost. 

Picie kranówki
Zachęcaj zespół do picia kranówki zamiast wody butelkowanej – serwowanie jej w karafkach to standard w wielu miejscach. Woda z kranu w polskich miastach spełnia normy UE i nadaje się do picia. Jeśli masz wątpliwości co do jakości lokalnej instalacji, zbadaj skład wody lub używaj filtrów. 

Rezygnacja z plastikowych butelek 
Plastik rozkłada się przez setki lat, a skuteczność recyklingu butelek PET w Polsce wciąż jest niewystarczająca. Jeśli musisz sięgnąć po wodę butelkowaną, wybieraj opcję w szkle – to znacznie lepsze rozwiązanie dla środowiska.

Ekoprodukty w kuchni biurowej
Kawę i herbatę kupuj w dużych opakowaniach, unikaj saszetek i kapsułek. Zamiast herbat w plastikowych torebkach, wybieraj liściaste lub w biodegradowalnych opakowaniach. Zwracaj uwagę na certyfikaty zrównoważonego pochodzenia, jak Fairtrade czy Rainforest Alliance. Cukier także kupuj w dużych, papierowych opakowaniach – najlepiej nierafinowany lub trzcinowy z certyfikatem. Zamiast jednorazowych saszetek z przyprawami, stosuj wielorazowe pojemniki z przyprawami sypkimi.

Stosuj wyłącznie wielorazowe naczynia i sztućce – najlepiej ceramiczne, szklane lub metalowe. Jednorazowe naczynia plastikowe są już w Polsce zakazane zgodnie z unijnymi przepisami. Unikaj także tzw. jednorazówek „eko”, które generują odpady. Jeśli użycie takich produktów jest konieczne, wybieraj wersje kompostowalne (np. z trzciny cukrowej, kukurydzy), a dopiero w dalszej kolejności – biodegradowalne z papieru, drewna czy otrębów.

Ograniczenie druku
Drukuj tylko to, co konieczne. Sprawdź, ile ryz papieru rocznie zużywa Twoja organizacja – to pomoże Wam zmierzyć efekty działań ograniczających zużycie papieru. Wprowadź domyślne ustawienia sprzętu: druk dwustronny, w skali szarości, nasycenie tuszu 80%. Zadrukowane jednostronnie kartki wykorzystuj ponownie – np. do notatek.

Ograniczenie zużycia wody
Używaj gorącej wody tylko wtedy, gdy to konieczne – pozwoli to zaoszczędzić energię potrzebną do jej podgrzewania. Przed myciem ręcznym namaczaj brudne naczynia w misce z wodą i płynem. Zmywarkę uruchamiaj dopiero, gdy jest pełna. W toaletach korzystaj z przycisków do oszczędnego spłukiwania. Regularnie sprawdzaj szczelność instalacji – cieknące krany i spłuczki generują duże straty. Sprawdź, czy macie zainstalowane perlatory – zmniejszają przepływ wody bez utraty komfortu. Zainteresuj się zbieraniem deszczówki, która może posłużyć do podlewania roślin czy pojenia owadów, ptaków– wystarczy wystawić pojemniki na dach lub wokół budynku.

Poznaj proste przykłady na ograniczenie śladu wodnego: Water use, za: Museum Galleries Scotland.

Ręczniki papierowe czy suszarki do rąk
Oba te rozwiązania mają wpływ na środowisko, jednak nowoczesne suszarki, które wykorzystują nieogrzane powietrze, działają szybko (< 20 sekund) i zużywają mało energii (ok. 1,5 kW), będą bardziej ekologicznym wyborem. Ręczniki papierowe po użyciu stają się odpadem zmieszanym, nienadającym się do ponownego przetworzenia. Jeśli ich używanie jest konieczne, wybieraj produkty z recyklingu i informuj osoby użytkujące, że do skutecznego osuszenia rąk wystarczy jeden arkusz – ogranicza to zarówno zużycie surowców, jak i ilość odpadów.

Ograniczanie zużycia energii
Warto zacząć od prostych zasad: korzystaj z naturalnego światła, nie zasłaniaj okien, a oświetlenie dopasuj do potrzeb – często wystarczy punktowe. Zawsze gaś światło po wyjściu z pomieszczenia (nie rób tego, jeśli masz stare świetlówki kompaktowe, wrażliwe na częste włączanie). Wyłączaj nieużywane urządzenia i nie zostawiaj ich w trybie czuwania – pomoże w tym zbiorcza listwa zasilająca lub zasada „ostatni wyłącza sprzęt”. Korzystaj z funkcji oszczędzania energii w komputerach, np. uśpienia czy wygaszania ekranu. Zmniejszenie jasności monitora do 70% może zmniejszyć zużycie energii o 20%, co jest szczególnie istotne w przypadku długiej pracy biurowej i w instytucjach, gdzie komputery są włączone przez wiele godzin. Gotując wodę w czajniku, wlewaj jej tylko tyle, ile potrzebujesz. Drukuj zbiorczo, by ograniczyć częste uruchamianie drukarki – każde „wybudzenie” wiąże się z dodatkowym zużyciem energii. Jeśli Twoja instytucja stosuje oświetlenie zewnętrzne, ograniczcie jego moc i czas działania lub całkowicie z niego zrezygnujcie.

Proste kroki mogą mieć znaczące efekty dla środowiska. Wyłączanie każdego wieczoru tylko 4 świateł to w ciągu roku zmniejszenie śladu węglowego w takim samym stopniu, jak rezygnacja z 10 lotów z Londynu do Paryża. Za: Energy: KiCulture.

Codzienna ekologia cyfrowa
Aby ograniczyć cyfrowy ślad węglowy, stosuj zasady cyfrowego minimalizmu. Zmniejsz liczbę wysyłanych e-maili i rozmiary załączników. Używaj funkcji „odpowiedz wszystkim” oszczędnie. Regularnie usuwaj niepotrzebne e-maile, spam i subskrypcje starych newsletterów. Rozważ wdrożenie automatycznego usuwania e-maili starszych niż rok. Informacje wyszukuj na tablecie lub smartfonie zamiast na komputerze – zużywa to mniej energii. Ograniczaj liczbę otwartych kart w przeglądarkach, aby zmniejszyć zużycie mocy. Pamiętaj, że każde zapytanie ChataGPT zużywa około dziesięciu razy więcej energii elektrycznej niż tradycyjne wyszukiwanie online. Podczas spotkań wideo wyłączaj kamerę – zmniejszy to ślad węglowy spotkania nawet o 96%. Pliki, zamiast na komputerze, przechowuj w chmurze. (zobacz: TECHNOLOGIE INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNE)

Weronika Zalewska, Bez tytułu (Plastik niezmiennie nie oddycha), mixed media, 2021

Kontrolowanie temperatury
Zadbaj o to, żeby pomieszczenia nie były przegrzane. Przydatne jest umieszczenie termostatów. Pamiętaj, żeby nie zasłaniać, ani nie zakrywać grzejników. Aby zwiększyć ich moc, warto zastosować maty aluminiowe za kaloryferami, a po zmroku zasłaniać okna, by zatrzymać ciepło. Podczas krótkiego wietrzenia nie trzeba zakręcać zaworów, ale przy dłuższym wietrzeniu – tak, aby nie tracić ciepła. Podobnie przy klimatyzacji – podczas jej używania należy zamykać okna. Klimatyzacja powinna być programowana na godziny pracy – wyłączana poza nimi – i regularnie serwisowana, by nie zużywać nadmiaru energii. W odpowiedzi na kryzys energetyczny w UE, np. w Niemczech i Hiszpanii, wprowadzono limity temperatur w budynkach publicznych. W Polsce funkcjonują zalecenia: 19°C zimą i 25°C latem.

Więcej roślin
Większa liczba roślin w instytucji to korzyści środowiskowe, społeczne i psychologiczne. Rośliny poprawiają jakość powietrza wewnątrz budynków – pomagają usuwać zanieczyszczenia, zwiększają wilgotność i pochłaniają dwutlenek węgla. Ich obecność działa również kojąco: liczne badania potwierdzają, że rośliny obniżają poziom stresu, poprawiają nastrój oraz wspierają koncentrację. Wpływają też na komfort akustyczny – liście pochłaniają część dźwięków, pomagając redukować hałas w korytarzach czy foyer.